‘Door als achterwachttolk te werken, ben ik professioneel en persoonlijk gegroeid’

Als achterwachttolk ben je tijdens een dienst 24 uur beschikbaar voor spoedsituaties. Je kunt dan op ieder moment gebeld worden door een medewerker van Tolkcontact voor een opdracht ergens in het land. Claudia de Koster draait al jaren achterwachtdiensten. Ze vertelt waarom ze dat belangrijk vindt en wat het haar oplevert. ‘Je bent van grote betekenis voor mensen op belangrijke momenten in hun leven.’

Hoe lang werk je al als achterwachttolk?
‘Vanaf 1994 werk ik als tolk gebarentaal naast mijn baan bij Kentalis. In de beginjaren bij Madido en Tolknet was er nog geen officiële achterwachtdienst geregeld. Wanneer er in de avonduren of in het weekend een spoedopdracht was probeerden de medewerkers ad hoc een tolk te vinden. Als ik voor zo’n situatie gebeld werd, voelde ik me soms wel bezwaard als ik geen zin had om nog zo onverwachts op pad te moeten. Met veel collegatolken vond ik dat het geregeld moest worden dat klanten op elk moment van de dag een beroep op een tolk kunnen doen. Online mogelijkheden waren er toen nog niet. Na jarenlang zoeken naar een structurele en betere oplossing voor klanten en tolken is de achterwachtdienst opgezet. Je kunt jezelf aanmelden voor een dienst en weet dan dat je tijdens die dienst beschikbaar moet zijn en opgeroepen kunt worden. Ik heb mij daar toen direct voor aangemeld en tot op heden heb ik daar geen spijt van.’

Wat maakt een achterwachtdienst anders dan een gewone opdracht?
‘Aangezien het meestal spoed/crisissituaties zijn vond ik het in het begin wel spannend; ik kende de klant niet, twijfelde soms of ik wel de juiste tolk voor deze setting was, vroeg me af of ik deze opdracht zou aannemen als het een gewone aanvraag was geweest. Tijd om je goed voor te bereiden, heb je eigenlijk niet. Na een paar keer, gaat het wel makkelijker. Wat mij heeft geholpen is de tijd te nemen om de situatie zo goed mogelijk in te schatten. In de auto op weg naar de opdracht overdenk ik wat ik kan verwachten en hoe ik daar mee om kan en wil gaan. En ondanks dat het vaak spoedsituatie betreft, is het heel belangrijk om een goede afstemming en samenwerking met de klanten te organiseren, meer nog dan bij reguliere opdrachten. Dit vraagt soms meer initiatief van de tolk en in sommige situaties ook enigszins “bemoeien” waar we normaal gesproken altijd zo huiverig voor zijn.’

Is het belangrijk dat er een achterwachttolk is?
‘Ja. Voor veel opdrachten die je als achterwachttolk doet, is het heel belangrijk dat er op dat moment een tolk aanwezig is. Bijvoorbeeld die ene keer dat ik naar een ziekenhuis moest waar kinderen afscheid van hun moeder moesten nemen en de dove verstandelijk beperkte zoon totaal niet begreep dat zij ging overlijden. Door alle emoties lukte het de familieleden niet hem bij het proces te betrekken. Ik heb toen apart met hem gesproken, alles rustig uitgelegd en vervolgens kon hij toch goed afscheid nemen van zijn moeder. Op dat moment voelde ik heel sterk het belang van de aanwezigheid van een tolk in dergelijke situaties en dat ik persoonlijk van betekenis ben geweest hierbij vond ik heel bijzonder. Als er geen achterwachttolk was geweest, dan was het voor die jongen heel anders verlopen.’

Vind je dat alle tolken achterwachtdiensten zouden moeten doen?
‘Het systeem van vrijwillig aanmelden in de agenda werkt voor mij prima. Tolken kunnen alleen voor zichzelf beslissen of achterwacht bij hen past of niet en wanneer het uitkomt om een achterwachtdienst te draaien. Zelf denk ik dat het sowieso verstandig is om na de tolkenopleiding eerst een paar jaar ervaring op te doen alvorens je aan te melden voor de achterwacht, zodat je professioneel wat steviger in je schoenen staat. Je moet het een uitdaging vinden om voor onbekende klanten te werken en in emotioneel beladen of stressvolle situaties te functioneren. Relativeringsvermogen en humor helpen ook mee.

Ik doe ongeveer 30 achterwachtdiensten per jaar, vooral in het weekend aangezien dat het beste past bij mijn huidige privésituatie. Als ik in het rooster zie dat er een doordeweekse dag niet is ingevuld meld ik me daar soms nog extra voor aan. Hopelijk blijven er genoeg tolken bereid om alle dagen in te kunnen vullen.’

Wat kun je collega’s die twijfelen om zich aan te melden als achterwacht meegeven?
‘Ik hoor wel eens van collega’ s dat zij 24 uur beschikbaar zijn te lang vinden. Al die jaren ben ik slechts één keer tien uur op pad geweest tijdens een achterwachtdienst, dat was voornamelijk reistijd voor twee opdrachten. En ik ben nog nooit midden in de nacht uit bed gebeld hoor! Fijn is dat ik altijd even kan sparren met de achterwachtmedewerker van Tolkcontact of na afloop van de opdracht even mijn verhaal kwijt kan.

Ook gaan er geluiden rond dat beschikbaarheid voor opdrachten in heel Nederland tolken weerhoudt om zich aan te melden. Het klopt dat je soms lange reistijd hebt voor een opdracht, dus het scheelt als je een beetje centraal in het land woont. Overigens probeert Tolkcontact altijd nog een tolk te vinden die sneller bij de opdracht kan zijn en tegenwoordig wordt er dan ook overlegd of er eventueel op afstand getolkt kan worden.’

Wat betekent het voor jou, om achterwachttolk te zijn?
‘De achterwachtdiensten hebben mij echt veel gebracht. Ik heb er waardevolle ervaring mee opgedaan in heel verschillende situaties. En ik ben er professioneel en persoonlijk ontzettend door gegroeid. Kortom, ik vind de achterwacht een heel waardevolle voorziening , je wordt ingezet in situaties waar de communicatienood hoog is, mensen zijn (bijna) altijd ontzettend blij als je er (eindelijk) bent, je bent van grote betekenis voor mensen op belangrijke momenten in hun leven en het houdt je werk als tolk uitdagend en interessant! Spreekt dit je aan, maar weet je niet of je hier geschikt voor bent, neem dan contact op met collega’s of met Tolkcontact voor meer informatie. En probeer het gewoon eens uit!’

Achterwachtolk iets voor jou?
Helaas kunnen we op dit moment niet altijd een tolk naar een spoedsituatie laten gaan omdat achterwachtdiensten niet altijd worden ingevuld. Heb jij interesse en wil je meer weten over het invullen van achterwachtdiensten? Dan horen we het heel graag. Ook als je nog twijfelt, kun je ons altijd even bellen. Vraag gerust ook andere tolken naar hun ervaringen. Op onze website kun je ook meer lezen over de achterwachtdienst.